Probiyotiklerin Tanımı ve Tarihçesi
Probiyotikler, canlı mikroorganizmalar olup, sindirim sisteminde yaşayan ve sağlığı olumlu yönde etkileyen bakterilerdir. Yunanca "yaşam için" anlamına gelen "pro" ve "yaşam" anlamına gelen "bios" kelimelerinden türetilmiştir.
Probiyotikler, yeterli miktarda alındığında sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülen canlı mikroorganizmalardır. İnsan vücudu, hem kendi hücreleri hem de tüm epitelyum yüzeylerde taşıdığı mikroorganizmalarla beraber bir ekosistemdir. Bu mikrobiyal topluluğun içerdiği genetik materyal mikrobiyom olarak adlandırılır. Probiyotikler, mikrobiyom yapısında meydana gelen disbiyozu onarmak için kullanılır.
Probiyotikler, bağırsaktaki zararlı bakterilerin sayısını azaltarak, bağırsak florasını dengeleyerek ve bağışıklık sistemini güçlendirerek sağlığımıza fayda sağlar.
Probiyotiklerin Faydaları
- Sindirim Sistemi: Probiyotikler, bağırsak florasını zenginleştirir ve zararlı bakterilerin çoğalmasını engeller. İshal, kabızlık gibi boşaltım sistemi rahatsızlıklarının tedavisinde yardımcıdır.
- Bağışıklık Sistemi: Sindirim sistemimizde ne kadar çok iyi bakteri varsa, o kadar güçlü bir bağışıklığa sahip olmamız mümkündür. Probiyotikler, bağırsak floramızdaki iyi bakterilerin sayısını artırmamızı sağlar.
- Cilt Sağlığı: Cilt rahatsızlıklarının iyileşmesine, egzama ve alerjik durumların tedavisine destektir.
- Mental Sağlık: Probiyotiklerin mental ve psikolojik durumlarda da olumlu etkileri olduğu bilinmektedir.
- Kolesterol: Probiyotikler, serum kolesterol düzeylerinin düşürülmesine yardımcı olabilir.
- Kilo Kontrolü: Kilo kaybı ve karın yağlarında azalmaya destek olabilirler.
- Kadın Hastalıkları: Bazı kadın hastalıklarının semptomlarını azaltmakta kullanılmaktadır.
Probiyotiklerin Anneler Üzerindeki Faydaları
- Bağırsak Florasını Zenginleştirir: Probiyotikler, bağırsak florasını zenginleştirir ve zararlı bakterilerin çoğalmasını engeller.
- Gebelik Şekeri ve Preeklampsi Riskini Azaltır: Probiyotikler, gebelik şekeri ve preeklampsi oluşma riskini azaltır.
- Bebeklerin Alerjik Direncini Artırır: Probiyotikler, bebeğin alerjik direncini artırır.
- Çocukların Alerjik ve Enfeksiyöz Hastalıklardan Korunmasını Sağlar: Hamilelikte ve emzirme döneminde annenin probiyotik tüketmesi, çocukların egzama, alerjik rinit, astım gibi alerjik ve enfeksiyöz hastalıklardan korunmasını sağlar.
- Antibiyotiğe Daha Az Gereksinim Duymasını Sağlar: Probiyotik tüketimi, çocukların antibiyotiğe daha az gereksinim duymasını sağlar.
Bu faydalar, probiyotiklerin anneler ve bebekler üzerindeki olumlu etkilerini göstermektedir.
Probiyotiklerin çocuklar üzerindeki faydaları arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
- Sindirim Sistemi: Probiyotikler, çocukların sindirim sistemini düzenler ve ishal gibi rahatsızlıkların tedavisinde yardımcı olur.
- Bağışıklık Sistemi: Probiyotikler, çocukların bağışıklık sistemini güçlendirir ve hastalıklara karşı direncini artırır.
- Antibiyotik Kullanımı: Çocuğunuzda antibiyotik kullanılmasını gerektiren durumlarda, probiyotik kullanmak semptomları kısaltabilir. Ek olarak, probiyotikler bağırsaklardaki zararlı bakterilerin sayısını azaltarak çocuklarınızı sağlıklı tutabilir.
Probiyotik takviyeleri: Probiyotik takviyeleri, kapsül, tablet veya toz formda mevcuttur. Çocuklara probiyotik takviyesi vermeden önce mutlaka doktorunuza danışmanız gerekir.
Bebeklerde Probiyotik Kullanımı
Probiyotikler, sağlık üzerinde olumlu etkileri olduğu düşünülen canlı mikroorganizmalardır. Bebekler, henüz gelişmekte olan bir bağışıklık sistemiyle dünyaya gelirler. Bu nedenle yaşamlarının ilk yıllarında hastalıklara karşı dirençleri daha düşük olur. Özellikle bebekler yürümeye başlayıp çevre ile daha çok temas ettikleri zaman mikrop, bakteri gibi patojenlere maruz kalabilirler ve hastalığa yakalanma ihtimalleri artabilir. Sindirim sistemleri de yeterince gelişmediği için bebeklerde sık sık gaz, kabızlık gibi sindirim sistemi sorunları görülebilir. Hem bağışıklık sisteminin güçlenmesi hem de sindirim sisteminin düzene girmesinde ise probiyotikler etkilidir.
Bebeklerde Probiyotik Kullanımının Faydaları
Bebeklerde probiyotik kullanımının faydaları arasında aşağıdakiler bulunmaktadır:
- Yoğurt: Yoğurt, bebekler için en önemli probiyotik gıdadır. Yararlı bakterilerin çoğalmasını sağlayan yoğurdun içerisinde çok sayıda canlı laktobasil bakterisi bulunuyor.
- Anne Sütü: Anne sütü probiyotik bakımından zengindir. Anne sütü emen bebekler bu konuda çok şanslılar. Bebeklerinizi mutlaka emzirmenizi öneririz sütünüzü kesmemek için elinizden gelen her şeyi yapmanızı tavsiye ederiz. Emen bebeklerde koruyucu bakteriler olan bifidobakteriler ve laktobasiller anne sütü sayesinde çok miktardayken, sadece mamayla beslenen bebeklerde Streptokokus fekalis ve E. coli isimli kötü bakteriler ortaya çıkabiliyor.
- İshal Tedavisi: Uzmanlar, bebeklere ve çocuklara antibiyotik verildiğinde ya da sebebi ne olursa olsun ishal olduklarında probiyotik kullanmak gerektiğini söylüyorlar. Probiyotik, vücudun normal dengesini desteklerken, bebeklerin sindirim sistemini ilgilendiren hastalıkların tedavisinde ve önlenmesinde de işe yarıyor.
- Gaz ve Koliğe Karşı Etkili: Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Dr. Nilüfer Toprakçı, probiyotik kullanımının yenidoğanlarda görülen gaz ve kolik problemine karşı etkili olduğunu ve probiyotiğin bebeğin ağlama süresini azalttığını söylüyor.
Bu faydalar, probiyotiklerin bebekler üzerindeki önemini göstermektedir.
Bizim çocuğumuzda da gaz sorunu vardı ve doktor probiyotik yazdığında nerede ise ilk kullanımdan itibaren etkisini olumlu yönde göstermişti.
Probiyotikler Nasıl Alınır?
Probiyotikler, fermente süt ürünleri, yoğurt, kefir, lahana turşusu, kimchi gibi gıdalarda doğal olarak bulunur.
Probiyotiklerin Yan Etkileri
Probiyotikler genel olarak güvenli kabul edilir. Ancak, bazı kişilerde yan etkiler görülebilir. Bu yan etkileri detaylıca aşağıda yazmaya çalıştık umarız faydalı olur.
- Sindirim Semptomları: Probiyotikler genellikle gaz ve şişkinlik gibi hoş olmayan sindirim semptomlarına neden olabilir. Bu belirtiler genellikle geçicidir.
- Baş Ağrısı: Probiyotik gıdalardaki aminler bazen baş ağrısını tetikleyebilir.
- Histamin Düzeyleri: Bazı suşlar histamin düzeylerini artırabilir, bu da alerjik reaksiyonlara neden olabilir.
- Olumsuz Reaksiyonlar: Probiyotiklerin içerdiği bazı bileşenler olumsuz reaksiyonlara neden olabilir.
- Enfeksiyon Riski: Özellikle bağışıklık sistemi zayıflamış kişilerde, probiyotik kullanımı enfeksiyon riskini artırabilir. Bu nedenle, probiyotik takviyeleri almayı düşünen herkesin dikkatli olması gerekir.
Bu yan etkiler genellikle hafiftir ve kendiliğinden geçer. Ancak, yan etkilerin şiddetli veya uzun süreli olması durumunda doktorunuza başvurmanız gerekir.
Probiyotiklerin bazı riskleri de vardır. Bu riskler arasında şunlar yer alır:
- Bazı ilaçlarla etkileşime girebilirler. Probiyotiklerin, bazı ilaçların emilimini azaltması veya artırması mümkündür. Bu nedenle, probiyotik kullanmadan önce doktorunuza danışmanız gerekir.
- Bazı kişilerde enfeksiyon riskini artırabilirler. Probiyotikler, bağışıklık sistemi zayıf olan kişilerde enfeksiyon riskini artırabilir.
Probiyotiklerin yan etkileri ve riskleri, probiyotiklerin türüne, dozuna ve kişinin genel sağlık durumuna bağlı olarak değişebilir.
Probiyotiklerin Yan Etkilerini Azaltmak için Öneriler
- Probiyotikleri yavaş yavaş artırın. İlk başta küçük bir dozla başlayın ve dozu yavaş yavaş artırın. Bu, vücudunuzun probiyotiklere alışmasına yardımcı olacaktır.
- Probiyotikleri oda sıcaklığında saklayın. Probiyotiklerin soğukta saklanması, onların etkinliğini azaltabilir.
Probiyotiklerin yan etkileri ve riskleri hakkında daha fazla bilgi için doktorunuza veya bir diyetisyene danışabilirsiniz.
Probiyotik Sonuç
Probiyotikler çeşitli sağlık faydalarına sahip canlı mikroorganizmalardır. Probiyotiklerin günlük beslenmemize dahil edilmesi, sağlığımızı iyileştirmek için etkili bir yoldur ama her zaman her şey de olduğu gibi abartmadan tüketmek gerekir doğal olmayanları kullanmak daha da zararlı olabilir.
